فصل اول - قواعد كليه

1 - مقصود اصلي تأسيس بلديه حفظ منافع شهرها و ايفاي حوائج اهالي شهرنشين است.

2- امور راجعه ببلديه از قرار تفصيل است

‌اولاً ) اداره كردن آنچه اهالي شهر براي اصلاح امور بلديه بموجب قانون ميدهند

‌ثانياً ) اداره كردن اموال منقوله و غيرمنقوله و سرمايه‌هائيكه متعلق بشهر است

‌ثالثاً ) مراقبت در عدم قحطي آذوقه شهر بوسائل ممكنه

‌رابعاً ) ساختن و پاك نگاهداشتن كوچه‌ها و ميدانها و خيابانها از پياده‌رو و كالسكه‌رو و باغهاي عمومي و مجاري مياه و زير آبها و پلها و معابر و‌غيره و همچنان روشن كردن شهر و تقسيم آبهاي شهري و مراقبت در تنقيه قنوات و پاكيزگي حمامها

خامساً ) مراقبت در رفع تكدي و تأسيس دارالمساكين و دارالعجزه و مريضخانه‌ها و امثال آن

سادساً ) معاونت در اقدامات حفظ‌الصحه و حفظ دواب و حشم و تأسيس دواخانه‌ها و امثال آن

‌سابعاً ) مواظبت در اينكه معابر شهري موافق نقشه معيني باشد و اقدامات مقتضيه بر ضد حريق و ساير بليات سماوي و ارضي بعمل آيد

‌ثامناً ) بيمه ابنيه متعلق بشهر از حريق

‌تاسعاً ) معاونت در تكثير معارف و مساعدت در داير نمودن كتابخانه‌ها و قرائتخانه‌ها و موزه‌ها و حفظ و مرمت مساجد و مدارس و ابنيه عتيقه .

‌عاشراً ) مساعدت با دولت در ساختن بازارها و نمايشگاههاي تجارتي و كليتاًمراقبت رواج حرفت و تجارت شهر و داير نمودن محل تشخيص اسعار‌و معاملات عمومي.

3 - دايره اقدامات بلديه مختص بحدود شهر و اراضي متعلقه بشهر است.

4 - انجمن و اداره بلديه مي‌تواند باسم شهر بيع و شراء و هر گونه معاملات نمايد و بجاهاي لازم شكايت كند و در محاكمات عدليه اقامه دعوا ‌نمايد و مدعي و مدعي‌عليه واقع شود.

5 - اراضي كوچه‌ها و ميدان‌ها و پياده‌روها و معابر و رودخانه‌ها و سواحل رودخانه‌ها و زير آبها و غيره هر چند كه متعلق بشهر است محل استفاده‌عموم ناس است.

6 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- وجوهي كه اهل شهر براي مصارف بلديه ميدهند بايد بحكم قانون باشد.

7 - حاكم شهر بايد مراقبت نمايد كه اقدامات بلديه مخالف با اين نظامنامه نباشد.

8 - اداره بلديه حق دارد كه مهر معيني باسم شهر داشته باشد.

فصل دوم ‌در تشكيل انجمن بلديه

9 - هيئت بلديه مركب است از انجمن بلديه و اداره و شعب جزو آن.

10 - انجمن بلديه مركب است از اعضائي كه از محلات شهر بترتيب ذيل انتخاب ميشوند.

11 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- عده اعضاي انجمن بلديه در شهرهاي كوچك شانزده و در شهرهاي متوسط بيست و در شهرهاي بزرگ سي نفر خواهد بود كه با رعايت ‌وسعت و جمعيت بمحلات شهر تقسيم ميشوند.

شرايط انتخاب‌كنندگان و انتخاب‌شوندگان

12 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- انتخاب‌كنندگان اعضاي انجمن بلديه بايد داراي شرايط ذيل باشند (‌اولاً) تابعيت ايرانيه (‌ثانياً) اكمال بيست و يك اقلاً (‌ثالثاً) دادن ماليات يا داشتن خانه يا مستغل يا اراضي در حدود شهر كه در شهرهاي بزرگ هزار و در شهرهاي متوسط پانصد و در شهرهاي كوچك ‌سيصد تومان ارزش داشته باشد.

13 - ادارات علميه و خيريه نيز در صورتيكه صاحب چنين مستغلي يا زميني در شهر باشند حق فرستادن وكيلي براي شركت در انتخابات دارند ‌كذالك شركتها و اشخاصيكه تجارتخانه و حجره معيني دارند حق شركت در انتخاب را دارند ولو اين كه صاحب خانه يا مستغل يا اراضي بطوريكه ‌ذكر شد نباشند.

14 - اگر خانه يا مستغل يا زميني مابين چند نفر مشترك باشد يكي از شركاء ميتواند موافق قرارداد ساير شركاء در انتخابات حاضر شود.

15 - اشخاص ذيل حق انتخاب ندارند

‌اولاً ) اشخاصيكه بواسطه جنحه و جنايتي مجازات قانوني ديده‌اند

‌ثانياً ) اشخاصيكه معروف بارتكاب قتل و سرقت باشند

‌ثالثاً ) ورشكسته بتقصير

‌رابعاً ) اشخاصيكه از بابت عوارض بلديه بقايا دارند و بيش از نصف عوارض ساليانه را نپرداخته‌اند

‌خامساً ) طايفه نسوان

‌سادساً ) اشخاص خارج از رشد.

16 - اشخاص ذيل از شركت در انتخابات بشرط ممنوعند (‌اولاً) حكام و معاونين آنها در محل حكومت (‌ثانياً) عمال نظميه شهري كه در آن انتخابات بعمل مي‌آيد (‌ثالثاً) مأمورين نظامي بري و بحري داخل در نظام.

17 - شرايط انتخاب شدن همان شرايط انتخاب كردن است بعلاوه بايد انتخاب‌شوندگان سواد فارسي كامل داشته و سنشان كمتر از بيست و پنج ‌نباشد و داخل در خدمت دولتي نباشند.

18 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- اشخاصي كه انتخاب ميشوند بايد قبل از وقت يا خودشان داوطلب انتخاب شدن باشند و يا بتكليف انتخاب‌كنندگان قبول انتخاب شدن را‌نموده باشند.

ترتيب انتخاب اعضاء

19 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- براي انتخاب اعضاء انجمن نظارتي از معاريف انتخاب‌كنندگان از محلات شهر تشكيل مي‌يابد كه در تحت نظارت حاكم يا نايب‌الحكومه يا‌معاونشان خواهد بود.

20 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- عده اعضاي انجمن نظارت مطابق خواهد بود با عده محلات شهر ولي كمتر از شش نفر نخواهد بود.

21 - پس از تشكيل اعضاء انجمن از ميان خودشان يك نفر رئيس و يك منشي انتخاب خواهند نمود.

22 - نظم مجلس و حفظ قوانين انتخاب با رئيس و نوشتن صورت مجلس هر اجلاس با منشي خواهد بود.

23 - انجمن نظار فقط مشغول امر انتخاب خواهد بود و دخالت در امر ديگر نخواهد نمود.

24 - انجمن نظار اعلاني مرتب نموده دو هفته قبل از روز انتخاب كه جمعه خواهد بود در شهر اشاعه ميدهد.

25 - اعلان مذكور در ماده فوق مطالب ذيل را دارا خواهد بود.

اول ) محل ايام و اوقاتيكه انجمن نظار حاضر خواهد بود براي دادن تعرفه باشخاصي كه شرايط انتخاب كردن را دارا هستند

دويم ) مواد دوازده تا هيجده اين قانون را

‌سيم ) محل روز و مدتيرا كه انجمن نظار حاضر خواهد بود براي گرفتن اوراق انتخاب از دارندگان تعرفه انتخاب

چهارم ) عده اعضائي كه بايد انتخاب شوند.

26 - محل اجتماع انجمن نظار حتي‌المقدور قسمي انتخاب خواهد شد كه در مركز شهر واقع باشد تا مردم بتوانند بسهولت و آزادي ورود كرده ‌تعرفه بگيرند يا روز انتخاب رأي بدهند مثل مساجد و يا مدارس.

27 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- تعرفه‌اي كه با نمره و تاريخ بمهر اعضاي انجمن نظار بانتخاب‌كنندگان داده ميشود محتوي اسم خود و پدر و سن و شغل و منزل ‌انتخاب‌كننده خواهد بود همچنين تعيين روز و محلي را مينمايد كه دارنده تعرفه بايد حاضر شده رأي خود را بدهد.

28 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- انجمن نظار تعرفه‌هائي را كه مي‌دهد به ترتيب نمره در كتابچه ثبت خواهد نمود.

29 - در روز انتخاب كه فقط يك روز خواهد بود و بوسيله اعلان و تعرفه معين گرديده انجمن نظار از صبح تا شام در محلي كه معين شده حاضر‌ميشود.

30 - در روز انتخاب انجمن اقلاً ده ساعت براي تحصيل آراء حاضر خواهد بود ساعت افتتاح و اختتام مجلس انتخاب قبل از وقت اعلان خواهد ‌شد.

31 - پس از انقضاي وقتي كه معين شده ديگر ورقه انتخاب از كسي قبول نخواهد شد.

32 - دادن رأي بايد مخفي باشد و از اين جهت دارنده تعرفه بايد قبل از دخول بمجلس انتخاب مطابق عده كه اعلان شده است اسم يك يا چند نفر‌را كه داراي شرايط انتخاب شدن باشند روي كاغذ سفيد بي‌نشان نوشته تا كند و با خود داشته باشد.

33 - پس از حضور اعضاي انجمن و افتتاح مجلس انتخاب در ساعتي كه اعلان شده قبل از شروع بگرفتن اوراق انتخاب رئيس انجمن نظار‌جعبه‌اي كه براي ضبط اوراق انتخاب است در حضور اعضاي انجمن و حاضرين از انتخاب‌كنندگان باز نموده خالي بودن آن را مينمايد.

34 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- دارندگان تعرفه براي ورود بمجلس انتخاب بايد تعرفه و ورقًٌه انتخاب خود را در دست داشته باشند.

35 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- اشخاصيكه تعرفه ندارند حق دخول و مزاحمت را ندارند.

36 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- هر يك از دارندگان تعرفه پس از ورود بمجلس انتخاب در كمال آرامي تعرفه و ورقه انتخاب خود را به رئيس خواهد داد.

37 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- رئيس نمره تعرفه را بصورت بلند ميگويد تا يكي از اعضاء انجمن نمره را در كتابچه ثبت تعرفه پيدا نموده نشان كند پس از نشان نمره رئيس ‌تعرفه را بصاحبش رد نموده و ورقه انتخاب او را بدون نگاه كردن در جعبه انتخاب مياندازد.

38 - انتخاب‌كنندگان پس از دادن ورقه انتخاب و پس گرفتن تعرفه در صورت تنگي جاي و اختلال نظم و ترتيب انتخاب و امر رئيس از مجلس ‌انتخاب خارج خواهند شد.

39 - رئيس از حضور عده‌اي از انتخاب‌كنندگان در مجلس انتخاب مضايقه نخواهد نمود مگر اينكه موجب تنگي مكان و معطلي و بي‌نظمي امر ‌انتخاب بشود در اينصورت اطاعت امر رئيس واجب است.

40 - دخول در مجلس انتخاب با داشتن حربه ممنوع است.

41 - پس از انقضاي وقت مجلس انتخاب يا نشان شدن تمام نمره‌ها در كتابچه ثبت تعرفه رئيس ختم انتخاب را بصوت بلند اعلان مينمايد و پس‌از آن ديگر از كسي ورقه انتخاب قبول نميشود.

42 - پس از اعلام ختم رئيس جعبه انتخاب را در حضور اعضاي انجمن نظار و حاضرين از انتخاب‌كنندگان خالي نموده امر باستخراج اسامي ‌مينمايد.

43 - كار اول تعيين عده اوراق انتخاب خواهد بود و نتيجه آن بتوسط منشي انجمن در صورتمجلس روز انتخاب ثبت ميشود.

44 - پس از تعيين عده اوراق انتخاب يكي از اعضاء اسامي مرقومه روي اوراق را يك يك بصوت بلند ميخواند و بيكنفر ديگر از اعضاء ‌ميدهد.

45 - منشي مجلس بايد اسامي كه خوانده ميشود در بالاي صفحه كاغذي سياهه نموده هر چند دفعه كه يك اسم مكرر ميشود زير آن براي شماره‌ علامتي بگذارد.

46 - در صورتيكه روي اوراق انتخاب بيشتر يا كمتر از عده معينه در اعلان اسامي نوشته باشند نقصي در امر انتخاب حاصل نخواهد شد در‌صورت اول آن عده اسمي كه زياد نوشته شده از آخر ورقه خوانده نخواهد شد.

47 - از اوراق آنچه سفيد يا لايقرء باشد يا آنكه صحيحاً معرفي انتخاب شده را نكند يا امضاي انتخاب‌كننده را داشته باشد يا بيش از يك ورق‌ باشد محسوب نخواهد بود ولي عيناً ضميمه صورت مجلس ميشود.

48 - بلافاصله پس از استخراج و شماره آراء رئيس نتيجه را بصوت بلند اعلان مينمايد و اوراق انتخاب را پاره و باطل مينمايد به استثناء آنهائيكه در ماده فوق ذكر شد كه ضميمه صورت مجلس ميشود.

49 - انتخاب‌شده‌گان اشخاصي خواهند بود كه اكثريت آراء نسبتاً بطرف ايشان باشد.

50 - صورت مجلس انتخابات را منشي در دو نسخه تحرير نموده بامضاي اعضاي انجمن نظار ميرساند يك نسخه بحاكم يا نايب‌الحكومه داده‌خواهد شد و نسخه ديگر با كتابچه ثبت تعرفه و اوراق مذكور در ماده فوق در نزد يكي از اعضاء كه انجمن نظار معين كنند امانت ميماند كه پس از ‌تشكيل بانجمن بلديه تسليم نمايد.

51 - در سورت تساوي آراء منتخب به حكم قرعه معين ميشود.

52 - در صورتيكه تچديد انتخاب لازم شود جمعه آينده خواهد بود.

53 - اگر از انتخاب‌كنندگان و انتخاب‌شوندگان كسي در حين انتخاب شكايت يا ايرادي در امر انتخاب داشته باشد مانع از انجام انتخاب نخواهد شد‌ولي شرح آن شكايت بايد در صورتمجلس درج بشود.

54 - شكايات و ايرادات راجع بانتخابات بايد در ظرف يك هفته بعد از ختم انتخابات بانجمن نظار اظهار شود تا انجمن رسيدگي نموده حكم ‌خود را بدهد و نتيجه را ضميمه صورت انتخاب نمايد.

55 - متشكيان از انتخابات اگر از حكم انجمن نظار راضي نباشند پس از افتتاح انجمن بلديه شكايات خودشان را در ظرف هفته اول بانجمن بلديه ‌اظهار نمايند حكم انجمن بلدي قطعي خواهد بود.

56 - حق ايرادات و اعتراض بر انتخابات را اشخاصي دارند كه حق انتخاب كردن و انتخاب شدن را داشته باشند انجمن نظار يكهفته بعد از انجام ‌انتخابات متفرق خواهد شد.

57 - اسامي انتخاب‌شدگان براي انجمن بلديه بعد از اتمام انتخابات از طرف حاكم در روزنامه طبع خواهد شد.

58 - در شهرهاي بزرگ براي تسهيل امر انتخاب انجمن نظار ميتواند در هر محله شعبه جداگانه مركب از شش نفر تشكيل نمايد كه بترتيب فوق‌ منتخبين آن محله را تعيين كند.

59 - اعمال انجمن نظار و شعب آن از دادن تعرفه و تحصيل آراء در روز انتخاب و غيره بايد مقارن يكديگر باشد و در يك روز اختتام پذيرد.

فصل سوم ‌ترتيب و وظايف انجمن بلديه

60 - يكهفته پس از انجام انتخاب اعضاء انجمن بلديه منعقد گشته مشغول امور راجعه بخود ميشود.

61 - انجمن بلديه بعد از تشكيل اگر خللي در امر انتخاب يكي از محلات مشاهده نمايد ميتواند با اطلاع حكومت امر بتجديد انتخاب در آن ‌محله نمايد.

62 - انجمن بلديه مركب است از اعضائيكه بمدت چهار سال بموجب اين نظامنامه انتخاب ميشوند.

63 - اعضاي انجمن بلديه قبل از شروع باجراي وظايف خود قسم ياد خواهند كرد كه با كمال راستي و درستي تكاليف خود را انجام دهند.

64 - اعضاي انجمن بلديه از طرف دولت يا ملت موظف نخواهند بود.

65 - اگر يكي از اعضاء انجمن بلديه از اين شغل استعفا نمايد و يا آن كه بجهتي از جهات كه در ماده 12 اين نظامنامه مصرح است از عضويت ‌انجمن محروم شود به جاي آن عضو ديگري از محل خودش انتخاب خواهد شد.

66 - هيچكس از اعضاي انجمن بلديه نبايد بدون عذر موجه از حضور در اجلاسات انجمن خودداري نمايد.

67 - عضو غايب بايد رئيس انجمن را هر دفعه از جهت غيبت خود مطلع نمايد و رئيس انجمن اظهار عضو غايب را باطلاع انجمن برساند.

68 - هر گاه عضوي در انجمن حاضر نشد و برئيس انجمن جهت غيبت خود را اطلاع نداد و يا اين كه اطلاع داد ولي انجمن به اكثريت دو ثلث ‌آراء عذر او را موجه ندانست دفعه اول و دوم رئيس او را توبيخ خواهد كرد و در دفعه سيم از حضور در انجمن معاف خواهد بود.

69 - رئيس انجمن بلديه را خود انجمن از ميان خود باكثريت آراء انتخاب خواهد كرد در پايتخت و كرسي‌هاي ايالت فرمان همايون در استقرار او ‌بدين سمت صادر خواهد شد رؤساي انجمن‌هاي بلديه شهرهاي ديگر بدين سمت بحكم وزير داخله مستقر خواهند نمود منشي انجمن را نيز خود ‌انجمن با رعايت كثرت آراء از اعضاء انتخاب خواهد كرد.

70 - وظايف انجمن بلديه از اينقرار است

‌اولاً ) انتخاب اجزاي بلديه و مستخدميني كه موافق اين نظامنامه بايد از طرف انجمن انتخاب شوند

‌ثانياً ) تعيين مقرري براي مستخدمين ادارات بلديه

‌ثالثاً ) ترتيب تكاليف و وظايف اداره بلديه و دوائر جزو او و نوشتن دستورالعمل آنها

‌رابعاً ) مداقه در عمل بودجه بلديه

‌خامساً ) تعيين مقدار فروعات و عوارضي كه براي مصارف بلديه از اهالي شهر بموجب قانون گرفته ميشود

سادساً ) تبديل عوارض جنسي بنقدي

‌سابعاً ) تعيين اينكه از چه نوع بقاياي شهري كه لاوصول مانده بايد صرف نظر بشود

‌ثامناً ) ترتيب حفظ و اداره كردن سرمايه‌ها و اموال بلديه و همچنان نظم و ترتيب تأسيسات خيريه از قبيل مريضخانه و كتابخانه و غيره كه بخرج‌ شهر داير شده

‌تاسعاً ) تحصيل اموال غير منقوله

عاشراً ) خريد و فروش اموال غير منقوله و تعيين قواعد خريد آنچه كه براي ترتيب ابنيه و كوچه‌ها موافق نقشه‌اي كه ممضي و مقبول شده و لازم ‌است

‌واحد عشراً ) تعيين و تعديل نرخ گوشت و نان و ساير ارزاق و ميزان اجرت كالسكه‌هاي كرايه و ترامواي و ساير اسباب حمل و نقل

‌اثنين عشراً ) مداقه در لايحه استقراض شهري و كليه قراردادهائيكه باسم شهر منعقد خواهد شد

‌ثالث عشراً ) قبول نمودن وجه اعانه به اسم شهر

‌اربع عشراً ) ترتيب قواعديكه براي اجراي مواد سابق‌الذكر لازم خواهد شد

خمس عشراً ) ترتيب لوايح تغيير و تكميل نقشه‌هاي شهري و ترتيب نقشه‌هاي جديده

سادس عشراً ) رسيدگي بحساب اداره بلديه و نظارت و تفتيش اعمال آن اداره و رسيدگي به مواد شكايات كه در آن اداره طرح ميشود

سبع عشراً ) مسئول نمودن مستخدمين و عمال بلديه

ثمانيه عشراً ) تقديم لوايح و عرايض بوزير داخله بتوسط حاكم محل در احتياجات اهالي شهر و منافع آنها

تسعه عشراً ) تعيين مقدار عوارضي كه بايد از مردم بابت استفاده از راههاي اطراف شهر و پلها و معابر و سلاخ‌خانه‌ها و لوله‌هاي مجاري آب‌ها و‌زيرآبها كه بخرج شهر ساخته شده است بدهند همچنان تعيين مقدار حق‌الارضي كه بايد شركت‌هاي كشتي راني و صاحبان كشتي از بابت اسكله‌هائيكه‌ساخته شده است بدهند

عشرين ) رسيدگي بصحت موازين و مقادير

احد عشريناً ) تعيين محلي براي سپردن و نگاهداري اطفال و مجانين و حيوانات گمشده و طريق ايصال ايشان به اولياي آنها.

71 - انجمن بلديه در عرض سال معمولاً كمتر از شش و زيادتر از بيست و چهار مرتبه منعقد نميشود مگر باقتضاي حاجت و تصويب خود ‌انجمن كه فوق‌العاده منعقد تواند شد فهرست اجلاسات خود را انجمن بلديه در برج حوت براي سال آتيه ترتيب داده اعلان خواهد كرد.

72 - هر دفعه قبل از انعقاد انجمن بلديه رئيس انجمن فهرست اموري كه بايد مطرح مذاكره و مداقه شود ترتيب داده براي اعضاي انجمن بلديه ‌خواهد فرستاد و نسخه‌اي هم براي اطلاع حاكم محل بحكومت ارسال خواهد داشت هر گاه در اجلاس انجمن بلديه در يكروز فرصت مذاكره در‌تمام امور معينه نشد روزهاي بعد بآن امور رسيدگي خواهد شد.

73 - انجمن بلديه بحكم وزير داخله در پايتخت و حكام در ولايات فوق‌العاده تشكيل تواند شد ولي بايد قبل از وقت فهرست اموري كه در ‌انجمن مطرح مذاكره خواهد شد بتوسط رئيس انجمن بلديه براي اعضا فرستاده شود.

74 - امور راجعه بانجمن بلديه بموجب اظهار اشخاص ذيل طرح ميشود: (‌اولاً) به تكليف رئيس انجمن بلديه و اعضاي آن (‌ثانياً) بموجب اظهار كتبي حاكم محل (‌ثالثاً) باظهار اداره بلديه (‌رابعاً) بموجب اظهار و شكايت اشخاص متفرقه.

75 - اعضاي انجمن در صورتيكه بخواهند مطلبي را اظهار نمايند بايد كتباً به رئيس انجمن اعلان نمايند بعد از اين اعلام مسئله را رئيس بانجمن‌ اظهار ميدارد و در صورتيكه انجمن اظهار مسئله را تصويب نمود اعضاء شروع در مذاكره مينمايند.

76 - انجمن بلديه ميتواند تسويه اموري را كه وقت مخصوص لازم دارد بعهده يكي از اعضا بلديه محول كند.

77 - رئيس انجمن بلديه حق دارد كه براي حضور در مجلس اشخاصي را كه اطلاعات آنها باعث پيشرفت و مذاكره و مداقه امور است دعوت نمايد.

78 - براي اعتبار قراردادهاي انجمن بلديه اقلاً بايد نصف اعضاء حاضر باشند ولي در اجلاساتيكه در مواقع بليات ارضي و سماوي و يا جنگ بطور فوق‌العاده تشكيل مي‌شود از اين قاعده صرف نظر خواهد شد و قرارداد انجمن با حضور هر قدر از اعضاء معتبر خواهد بود.

79 - براي قراردادهاي انجمن بلديه در مواد ذيل بايد اقلاً دو ثلث از اعضاء حاضر باشند

اولاً ) در باب فروش اموال غير منقوله متعلق بشهر و خريد اموال غير منقوله براي شهر

ثانياً ) تعيين قيمت اراضي كه براي ساختن ابنيه باشخاص متفرقه فروخته مي‌شود و يا براي تصحيح نقش شهر ابتياع مي‌شود

ثالثا ً) استقراضات و ضمانات كه از طرف شهر ميشود

‌رابعا ً) تبديل عوارض جنسي بنقدي

خامساً ) تعيين مسئوليت مستخدمين اداره بلديه و دوائر جزو آن.

80 - غير از مواردي كه در ماده هفتاد و پنج اشاره شده است ساير امور راجعه بانجمن بلديه باكثريت آراء حل و تسويه ميشود و در صورت ‌تساوي آراء رأي رئيس دو رأي محسوب مي‌شود هيچ عضوي بيش از يك رأي ندارد و رأي خود را نمي‌تواند بديگري محول كند.

81 - در باب تعيين مستخدمين اداره بلديه و دواير جزو آن و مقرري آنها و مسئوليت اجزا و مستخدمين رأي مخفي گرفته مي‌شود ولي در ساير امور‌انجمن مختار است رأي مخفي يا علني بگيرد.

82 - تمام قراردادهاي انجمن بلديه بايد در دفتري ثبت شده به امضاي رئيس انجمن و اعضائيكه در مذاكرات شركت داشته‌اند برسد و صورت‌مجلس را منشي انجمن و منشي اداره بلديه نيز امضا مينمايد و ترتيب دفاتر به عهده منشي‌هاي مزبوره است.

83 - كليه قراردادهاي انجمن بلديه با منضمات آن بايد بتوسط رئيس انجمن براي حاكم محل فرستاده شود و آنچه كه بايد در روزنامجات طبع و‌نشر شود با تصويب انجمن براي اطلاع اهالي شهر اعلان و اعلام خواهد شد.

84 - از قراردادهاي انجمن آنچه بايد بامضاي حاكم يا وزير داخله برسد بعد از امضاء بموقع اجرا گذارده خواهد شد.

85 - از قراردادهاي انجمن بلديه آنچه كه بايد به امضاي حاكم برسد از اين قرار است:

‌اولاً ) تعيين قيمت اراضي شهر كه بايد فروخته يا ابتياع شود

ثانياً ) استقراضات و ضماناتي كه از طرف شهر ميشود

‌ثالثاً ) تعديل و تسهيل نرخ نان و گوشت و ساير ارزاق

رابعاً ) كرايه كالسكه و درشكه و ترامواي و ساير وسايل حمل و نقل

خامساً ) تغيير در نقشه شهر و ترتيب نقشه‌هاي جديده

‌سادساً ) حقوقي كه از سفاين در اسكله‌هائيكه بخرج شهر درست شده اخذ ميشود

‌سابعاً ) كليه دستورالعمل‌هائيكه انجمن بلديه براي ادارات بلديه و ادارات خيريه كه در اداره شهر است ترتيب ميدهد.

86 - از قراردادهاي انجمن بلديه آنچه كه بايد بامضاي وزير داخله برسد از اين قرار است:

‌اولاً ) تسعير عوارض جنسي شهر

ثانياً ) بخرج شهر كوچه‌ها و پياده‌روها را پاك كردن و نگاهداشتن مستحفظين حريق و تنظيفات بلديه و ترتيب زيرآب سازي‌ها

ثالثاً ) فروش و انتقال اموال غير منقوله شهر باستثناي اراضي كوچك كه در فقره اول ماده 85 تصريح شده

رابعاً ) استقراضات و ضمانت‌هائيكه از طرف شهر ميشود

خامساً ) تعيين وجوهيكه از بابت ساختن راهها و پلهاي اطراف شهر و بناي سلاخ‌خانه‌ها و مجاري آبها و غير داده ميشود

سادساً ) تعيين حق‌الارض و اراضي كه در سواحل درياها و رودخانه‌ها باشخاص متفرقه و يا شركتها داده ميشود كه اسكله بنا نمايند و يا براي بار‌گرفتن و يا بار دادن سفاين استعمال كنند

سابعاً ) ترتيب دستورالعملهاي راجعه به ادارات خيريه و حفظ اموال غير منقوله شهر در پايتخت و كرسيهاي ايالات و ولايات.

87 - هرگاه حاكم قرارداد انجمن بلديه را تصويب ننمود بايد جهت عدم موافقت خود را به انجمن بلديه اظهار نموده انجمن را متقاعد نمايد و در‌صورتيكه انجمن متقاعد نشد قرارداد انجمن را حاكم بوزير داخله تقديم نمايد كه موافق ماده (88) اقدام شود.

88 - قراردادهاي انجمن بلديه كه بايد بتصويب و امضاي وزير داخله برسد بتوسط حاكم بوزير داخله تقديم خواهد شد وزير داخله مكلف ‌است كه با كمال دقت بقرارداد انجمن و اعتراض حاكم در آن باب رسيدگي نمايد هر گاه قرارداد انجمن راجع بامري بوده كه از تكاليف انجمن بلديه ‌خارج است اعتراض حاكم را تصديق نموده آن قرارداد را امضاء نمي‌نمايد ولي در صورتيكه قرارداد انجمن بلديه خارج از تكاليف و حدود آن نبود ولي ‌بجهتي يا ملاحظه مخالف با مصالح عامه يا منافع شهر است وزير داخله بايد مسئله را در مجلس وزراء مذاكره نمايد چنانچه مسئله راجع بازدياد‌ عوارض است در مجلس شوراي ملي مطرح شود و اگر محتاج بايجاد قوانين جديده باشد در مجلس شوراي ملي و سنا مورد مداقه گردد.

89 - هرگاه در انجمن بلديه اعضاء بقدريكه براي اعتبار قرارداد انجمن لازم است حاضر نشدند انجام امور محول باجلاس ديگر ميشود و اگر‌در اجلاس ثاني اعضاء باز بقدر لزوم حاضر نشدند اداره بلديه راپرتهاي خود را با راپرتهاي دوائر جزو بحاكم محل ميدهد و هرگاه حاكم با رأي اداره‌بلديه موافقت ننمود بايد بطوري رفتار نمايد كه در باب قراردادهاي انجمن در ماده (87) مقيد است.

90 - انجمن بلديه ميتواند كه قواعد لازمه را در باب تنظيفات كوچه‌ها و دستورالعملهاي راجعه بساختن پشت‌بامها و ناودانها و پاكيزگي مجاري ‌مياه و اقدامات حفظ‌‌‌‌الصحه و ضد عفونت و تميزي ميدانها و اقدامات ضد حريق و حفظ و حراست اهالي از مواد محترقه و غيره ترتيب نمايد.

91 - كليه اين قواعد و دستورالعملها با رعايت حدود قوانين شرع انور بامضاي حاكم رسيده بتوسط اداره پليس بموقع اجرا گذاشته خواهد شد.

فصل چهارم ‌اداره بلديه

92 - اداره بلديه مركب است از اعضائي كه انجمن بلديه انتخاب كرده است عده اعضاي اداره بلديه چهار نفر خواهد بود.

93 - اداره بلديه در تحت رياست رئيس انجمن بلديه خواهد بود و رئيس مزبور كه موسوم به كلانتر است يكنفر معاون از اعضاي اداره بلديه بانتخاب انجمن بلديه خواهد داشت و معاون مزبور كه بدين سمت بحكم وزير داخله استقرار مييابد در موارد غيبت يا مرض كلانتر قايم‌مقام او‌خواهد بود منشي اداره بلديه را نيز انجمن بلديه از ميان اعضاي اداره بلديه معين خواهد كرد مدت مأموريت كلانتر و اعضاي بلديه چهار سال است در‌دوره اول بعد از دو سال نصف اعضاي بلديه بحكم قرعه خارج شده بجاي آنها اعضاي جديد انتخاب ميشوند و بعد از انقضاي هر دو سال آن نصف ‌اعضائيكه چهار سال مأموريتشان به سر آمده خارج شده و اعضاي جديده انتخاب ميشوند انتخاب اعضاي سابق با اكثريت آراء انجمن بلديه جايز‌است.

94 - اداره بلديه مكلف است كه موافق اين نظامنامه و مطابق دستورالعملهاي انجمن بلديه امور شهر را اداره نمايد اداره بلديه صورت صحيحي از‌كليه اموال متعلقه بشهر را داشته باشد و امور جاريه شهر را انجام بدهد و پيوسته در صدد فراهم نمودن اصلاح وضع شهر باشد و اطلاعاتيكه براي‌انجمن بلديه لازم ميشود تحصيل كرده بانجمن مزبور برساند و موافق احكام آن عمل نمايد و لوايح جمع و خرج شهر را مرتب كند و ماليات و‌عوارض شهري را وصول نموده بر طبق دستورالعملهاي انجمن بلديه كه موافق قوانين خواهد بود خرج نمايد و در ديوانخانه‌ها و محاكم عدليه براي ‌امور شهري مدعي و مدعي‌عليه واقع شود و بجاهاي لازم شكايت نمايد و با اجازه و دستورالعمل انجمن بلديه بادارات جزو خود تفتيش و رسيدگي‌نمايد و كليه حساب و راپرت اقدامات خود را با نتيجه تفتيش و رسيدگي بادارات جزو را به انجمن بلديه بدهد و راپرتها و حساب‌هاي مزبوره را ب‌طبع رسانده اشاعه دهد.

95 - امور داخلي اداره بلديه و تقسيم كارها در آن اداره موافق دستورالعمل انجمن بلديه مرتب خواهد شد امور راجعه باداره بلديه باكثريت آراء‌انجام مييابد در صورت تساوي آراء رأي كلانتر اكثريت را معين ميكند ولي هرگاه كلانتر رأي اكثريت را مضر مصالح عموم و منافع شهر بداند مجاز‌است كه رأي اداره بلديه را موقوف‌الاجرا گذارده مراتب را به انجمن بلديه اظهار كند.

96 - كلانتر مكلف است كه كمال مراقبت را در انتظام امور اداره بلديه بعمل آورد.

97 - حاكم حق تفتيش و رسيدگي باداره بلديه و ادارات جزو آن را دارد هر گاه در اعمال اداره بلديه چيزي مشاهده كند كه خلاف قاعده و‌دستورالعملها باشد حق دارد باداره بلديه اخطار نمايد و در صورتيكه اداره مزبور متنبه نشود مراتب را بانجمن بلديه اظهار كند و چنانچه انجمن ‌بلديه باداره بلديه همرأي شد مسئله بوزير داخله تقديم خواهد شد حكم وزير داخله براي اداره بلديه حتمي‌الاجراي است ولي انجمن بلديه حق دارد ‌مادامي كه ديوانخانه ادارات تشكيل نشده بكميسيوني مركب از اعضاي شوراي ملي و سنا بعده متساوي شكايت نمايد.

98 - ادارات بلديه ميتوانند عرضحال و مستدعيات خودشان را بتوسط حاكم بوزارتخانه‌هاي لازمه تقديم نمايند.

99 - براي اينكه امور شهري خوب اداره شود انجمن بلديه حق دارد كه كميسيونهاي اجرائي تشكيل كرده بهر كدام رشته‌كاري را بسپارد كليه ‌كميسيونها در تحت نظارت بلديه بوده موافق دستورالعملهاي انجمن بلديه رفتار خواهند كرد.

100 - رؤساي كميسيونها را اداره بلديه از ميان اعضاي خود انتخاب خواهد كرد و اگر اداره بلديه تصويب نمايد كه رئيس كميسيون از خارج انتخاب ‌شود آن شخص در اداره بلديه در موقع مذاكره امور راجعه بكميسيون حاضر و صاحب رأي خواهد بود.

101 - هر گاه براي اداره كردن اموال و دارائي شهر اشخاصي لازم شود كه اهل خبره و فن باشند اداره بلديه حق دارد بقدر حاجت اين نوع اشخاص‌را از خارج مستخدم نمايد عزل و نصب اجزاء اداره بلديه از قبيل محرر و دفتردار و غيره با كلانتر است.

102 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- كلانتر و معاون او و اعضاي اداره بلديه و ساير مستخدمين بلديه از خريدن اموال شهر در موارد فروش آنها ممنوعند.

فصل پنجم ‌در باب مستخدمين بلديه

103 - هرگاه در انجمن بلديه شكايتي از كلانتر يا معاون او و يا يكي از مستخدمين اداره بلديه و دوائر جزو آن مطرح مداقه باشد مستخدمين مزبور‌نميتوانند در انجمن حاضر شوند و انجمن بلديه در اين موارد رئيس و معاون جديدي موقتاً انتخاب مينمايد.

104 - كلانتر و معاون او اوعضاي اداره بلديه و منشي آن اداره جزو مستخدمين دولت محسوب خواهند بود. و در ترفيع رتبه و ساير حقوق حكم ‌مستخدمين دولتي را خواهند داشت.

105 - قواعد انفصال مستخدمين فوق‌الذكر در صورت استعفاي آنها قبل از انقضاي مدت چهار سال از قرار تفصيل است. ‌انفصال كلانترها در پايتخت و كرسيهاي ايالات منوط به اجازه همايوني است انفصال كلانترها در شهرهاي متوسط و كوچك و همچنان معاون كلانترها‌ مطلقاً باجازه وزير داخله است

106 - كلانتر و معاون او و اعضاي اداره بلديه و اجزاي دوائر و انجمنهاي جزو آن علامتي موافق نقشه و نمونه كه بامضاي همايوني رسيده ‌خواهند داشت و ملبوس معيني بترتيب مخصوص بآنها داده ميشود.

107 - انتخاب كلانتر و معاون او براي مدت چهار سال است تعيين مدت مأموريت منشي اداره بلديه منوط برأي انجمن بلديه است.

108 (منسوخه 04ˏ05ˏ1328)- مستخدمين اداره بلديه كه از خارج دعوت ميشوند بايد شرايطي را دارا باشند كه درباره انتخاب‌كنندگان اعضاي انجمن بلديه مقيد است.