اصفهان در قرون اولیه از دو قسمت تشکیل­می‌شد: یهودیه و مدینه که به فارسی آن را شهرستان می‌خوانیم و منسوب به آنجا را مدینی نوشته­اند. محله­ی طوقچی و مقبره­ی صاحب­بن عباد، حد فاصل این دو قسمت شهر و ابتدای مدینه محسوب می‌شده­است(مهدوی، 1384: 216).

پل قدیمی شهرستان در 3کیلومتری شرق پل­خواجو و جنوب روستای شهرستان واقع است. جابری انصاری می‌نویسد: در این ناحیه پلی و مناره­ای به نام شهرستان وجود­دارد. به عقیده­ی بعضی باستان‌شناسان، ساختمان این پل، قدیمی و متعلق به دوره­ی ساسانی است ولی در ادوار بعد و از آن جمله در دوره­ی سلجوقیان، آن­را مرمت کرده­اند. ملکشاه سلجوقی نیز طبق روایتی، ماجرایی نزدیک این پل دارد. قبر الراشد بالله خلیفه عباسی نیز که در سال 532، خراسانیان او را کشتند آنجاست(رک: جابری انصاری، 1370: 466و73 ،6).

در مجاورت این بقعه و پل شهرستان، سابقاً مناره­ای هم از قرن 6 ه.ق از دوره­ی سلاجقه وجود­داشته که در ردیف مناره­های بسیار زیبای اصفهان به­شمار می­آمده­است. این مناره دو پلکان داشته که از یکی بالا می‌رفته­اند و از یکی پایین می‌آمده­اند. بیشتر سیاحان که از عهد صفویه به اصفهان آمده­اند، از این بنا دیدن کرده و آن­را توصیف­کرده­اند(هنرفر، 1350: 210- 207).

قلعه­ای نیز موسوم به شهرستان در این منطقه بود که به مرور زمان، تبدیل به تل خاک شده­است(رفیعی مهرآبادی، 1352: 96). مسجد شهرستان که در شهرستان جی در مجاورت پل شهرستان و مقبره­ی الراشد­بالله واقع­شده، مسجدی است کوچک که در اثر مرور زمان و عدم توجه، به ویرانه­ای تبدیل­شده و فقط کتیبه­ی تاریخی آن، به خط ثلث سفید بر زمینه­ی کاشی لاجوردی رنگ موجوداست که تاریخ ساخت(1042 ه.ق) و کاتب آن(محمدرضا الإمامی الأدهمی) را تعیین­می‌کند(همان، 146).

این محل در عهد صفوی طبق طومار شیخ بهایی، 14 سهم حق آبه داشته­است لیکن در عهد قاجار، این میزان تغییرکرد و طبق صورت اداره­ی میاه(آب)، 15 سهم برای محل شهرستان و 2 سهم برای باغات شهرستان معین­شد(جابری انصاری: 1378: 434و420).

این ناحیه یکی از مکان‌های مانور سربازها در عهد ظل­السلطان بود. روزنامه­ی فرهنگ از مانوری در تاریخ 11 ربیع‌الثانی 1304 در آنجا خبر می‌دهد: «چنان فرض شده­بود که یک ستون دشمن از طرف یزد و کرمان رسیده، مدت دو روز در سمت چپ زنده­رود در قریب قریه­ی شهرستانک اردو زده­اند. در روز مزبور، قریب به ظهر شروع به حرکت کرده، از پل شهرستانک گذشته، به سمت راست زاینده­رود عبور­نمودند؛ به عزم اینکه راه شیراز را قطع­نموده، پل­خواجو و پل الله­وردیخان را به حیطه­ی تصرف درآورند». این مانور با حضور ژنرال واگنر انجام­شد و او خود یکی از فرماندهان مانور بود(رجایی، 1383: 79و78).

منبع: رصدخانه فرهنگي اجتماعي اصفهان. (1395). شناسنامه فرهنگي اجتماعي محلات شهر اصفهان، فاز اول. اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان.